Het platteland: walnoten en andere zaken

3 oktober

De herfst is deze week begonnen. Afgelopen dagen heeft het veel geregend en de was die buiten hangt heeft moeite om te drogen. Weer even wennen om een jas te moeten dragen na zoveel zonovergoten dagen. Ik geloof dat de natuur hier een buitje wel op prijs stelt aangezien het landschap weer wat groener wordt in plaats van het geel van het verdorde gras.
Afgelopen week ben ik het Karabachse platteland wezen verkennen. Ik probeer alle regionale ‘metropolen’ in Karabach te bezoeken en ik heb inmiddels Martuni (5000 inwoners), hoofdstad van de regio Martuni en Hadrut (8000 inwoners), hoofdstad van de regio Hadrut bezocht samen met een aantal andere dorpen en gehuchten. Het openbaar vervoer naar het platteland is een groot drama omdat er maar weinig marshrutka’s (minibusjes) rijden en die dus altijd propvol zitten met passagiers zonder deo. Uiteraard is reserveren niet mogelijk want daar doen ze hier niet aan, evenmin het zich houden aan een schema met vaste vertrek- en aankomsttijden. Bovendien is de kwaliteit van de wegen zeer slecht, zodat de gemiddelde snelheid op 20 km/u ligt. Hoe al die mensen ooit uit die dorpen kunnen komen is mij een raadsel, want bijna niemand heeft in de dorpen een telefoon, laat staan een auto. Ik kon gelukkig een aantal keer meerijden met een aantal collega’s van Helsinki Initiative die hun eigen projecten en programma’s ook in de regio’s draaien. Zo ben ik meegeweest met een mobiele kraamkliniek om controles van zwangere vrouwen en zuigelingen uit te voeren en ook ben ik met de boekhouder en directrice van UMCOR meegeweest, dat een programma van microkredieten runt voor vrouwen. Deze vrouwen lenen bedragen in de hoogte van 100 tot 300 dollar voor kleine landbouwhandeltjes, waarvoor zij niet bij de reguliere bank terechtkunnen.
In de wat grotere plaatsen als Martuni is het maar een duffe bedoening. De plaatselijke bioscoop doet het al jaren niet meer en de lokale kroegen zijn droeve echoënde betonnen ruimtes met plastic tuinstoelen en één schreeuwende box die net wat harder staat dan de installatie aankan. De grootste attractie vormden toch wel de 5 palmbomen voor het gemeentehuis in Sovjetstijl. Eén zwartgeblakerd exemplaar was in de fik gezet, volgens boze tongen door jaloerse inwoners van Stepanakert die zulke palmen niet hebben.
De echte boerendorpen vond ik daarentegen echt leuk. Overal rondstruinende kippen, ezels en varkens vergezeld van kleurrijke dorpelingen met hun door de zon gelooide gezichten. Voor deze mensen bestaat er niet iets als “de laatste mode” of satelliettelevisie en ik heb de indruk dat er maar weinig dorpelingen deze plekken ooit verlaten. Het is een soort 18e eeuwse idylle waar je terechtkomt, een schilderij van Paulus Potter. Op deze plekken stel ik me de vraag of wij in Nederland nog wel echte rust en stilte kennen. De natuur is overweldigend: groen, bergen, deze plek heet niet voor niets Klein-Zwitserland.
Gisteren ben ik bij toeval met een stel lijpe, maar toffe gasten van een jaar of 25 mee geweest om in één van de dorpen walnoten te kopen. Met de 100 gekochte kilo gaan ze een paar dagen naar Jerevan om deze te verkopen en van de winst lekker los te gaan. Zo zat de hele kofferbak dus vol met walnoten, die hier overigens uitstekend smaken. Sowieso is er nog steeds fruit in overvloed. Ik kan vijgen en kweeperen van de bomen plukken en de wijnranken zijn topzwaar van de druiven.
Het leven hier gaat verder zijn gangetje. De buurtbewoners zijn inmiddels gewend aan een blonde lange slungel uit…. tsja waar komt-ie eigenlijk vandaan? “Kom je uit Japan?”, vraagt een klein jongetje. De bovenburen zijn de badkamer aan het verbouwen, waardoor onze badkamer ook onder het puin zat en de overburen bouwen een nieuw opslagschuurtje voor hun glashandel. De koelkast maakt nog steeds veel lawaai, een Armeense tweederangs zangeresje zingt op een verregend plein voor een paraplupubliek over een verloren liefde en mijn lieve Raja maakt zich al zorgen over de tijd na mijn vertrek. Het is nu 1 oktober en ik merk dat ik langzamerhand veel meer met de dingen in Nederland bezig ben, onder andere door al die leuke emails. Wat zal Ruzanna, die begin november vanuit hier naar Nederland komt, van Nederland vinden? Nu ben ik te gast, dan zal zij te gast zijn. Het was erg leuk om voor haar en haar familie nasi te koken en Ruzanna heeft al orders om kruidenzakjes mee te nemen uit Nederland.
Over 11 dagen al gaat mijn koffier op het dak van de marshrutka naar Armenië en de tijd lijkt door mijn vingers te glippen. Het is een dubbel gevoel: thuis blijft thuis maar hier heb ik ook een thuis gevonden. Ik zal al mijn Karabachsouvenirs aan Ruzanna meegeven, omdat ik die om politieke redenen niet kan meenemen naar Azerbeidzjan. Rond de 26e gaat vanuit Baku mijn vliegtuig weer naar huis om dan weer kennis te maken met druilerig Nederland en jullie natuurlijk!

Tot snel. Hadjogh!