De grote stad

30-8-2005

Sinds 21 augustus verblijf ik noodgedwongen in Jerevan. Ik mag van Rachel, een medestagiair haar “oppasoma” even lenen en zodoende logeer ik samen met Rachel en Greta in een buitenwijk van Jerevan op negen hoog. Vanaf het balkon is er een schitterend uitzicht op hét symbool van Armenië: de berg Ararat. Het is alleen jammer dat die berg (zo’n 5100 m hoog met een besneeuwde top ook in de zomer) in Turkije staat en dat de grens om politieke redenen gesloten is. De onbereikbaarheid van deze berg, die helaas overdag onzichtbaar is door een dikke laag smog, staat symbool voor het verlangen van Armeniërs naar hun oude grote rijk waarvan Oost-Turkije een groot onderdeel van uit maakte. Veel historische Armeense steden (Trabzon, Kars, Van) zijn nu verturkst en de monumenten verwaarloosd. Door de genocide van 1915, waarbij volgens schattingen 1,5 miljoen Armeniërs over de kling zijn gejaagd door Turken (die dit dan weer slim uitbesteedden aan Koerden) heeft Armenië slechte relaties met Turkije. Echter, als je Armenen moet typeren zijn de Turken het eerste volk wat in me opkomt als je ze dan toch zou moeten zeggen waar ze op lijken. Ook zij hebben de kleine kopjes koffie met drab onderin, jengelmuziek, volksdansen en een slechte smaak voor interieur en serviesgoed. De spullen die in Amersfoort uitgestald staan in de Turkse import / exportwinkels (je weet wel die foute zijdebloemen, kleurige theeglaasjes met een goud randje), dat alles vindt je terug in de Armeense huishoudens. Overigens ook in de Georgische en de Azerbeidzjaanse huishoudens, dus wat mij betreft kan Turkije goed tot de Kaukasus gerekend worden.
Armenen zijn trots op hun land. Ze laten niet na me te vragen wat ik van hun land vind en leggen het gewenste antwoord nog net niet in de mond. Rachels plattegrondje van Yerevan zegt “welcome in christian Armenia”, maar mijn gevoel zegt dat die christelijkheid meer iets nationalistisch is dan iets religieus. Armeense steden hebben geen kerk in het centrum staan. Als er een is, staat die op een mooie beschutte plek in de bergen of in een kloof, waarschijnlijk een betere plek om een mystieke ervaring te krijgen. Het valt me op dat in veel steden nog steeds nieuwe kerken gebouwd worden, een anachronistisch beeld volgens Nederlandse maatstaven. Bijzonder dus. Armeense kerken zijn van binnen zeer sober en lijken dus niet op de uitbundige kerkinterieurs van de Russische en Georgische orthodoxie. De Armeense apostolische kerk heeft daarmee grote raakpunten met de protestantse soberheid. In Armeense kerken wordt niet gebeden tot iconen, maar tot khatsjkars: een soort rijk bewerkte grafstenen met daarop grote kruizen.

Terrasweer / weer een terras
Ik ben dus in de grote stad. Het contrast tussen Jerevan (1,5 miljoen inwoners) en de rest van het land (minder dan 1 miljoen) is gigantisch. Stepanakert heeft met z’n 40.000 inwoners toch nog iets van hoofdstedelijke allure, voor de rest lijkt niks op Jerevan. Afgelopen zaterdag was ik in Vanadzor, de derde stad met 70.000 inwoners (Gyumri is de tweede met 80.000). In het ‘dorp’Vanadzor was het begrip terras nog niet uitgevonden. De groengordel die het centrum van Jerevan omspant is daarentegen één groot terras met uitgebreide fonteinen en waterwerkjes. ’s Avonds zijn de bomen blauw en groen verlicht en klinkt de typisch Jerevanse terrasmuziek: harp-, saxofoon- en gitaarbewerkingen van de all time classics. Dit getuigt niet echt van smaak. Alleen op het VIP-terras is de muzieksmaak beter. Op het terras genieten we van een Kotaykje of een Kilikiaatje of gaan voor de verse aardbeien- of grapefruitsap gemixt met ijsgruis. Echt lekker in de afmattende hitte.

Beroemd?
Afgelopen vrijdag zijn Rachel en ik van de straat geplukt om mee te doen in een Armeense videoclip. Wat??? Ja, wij stonden ook te kijken. Het lied is een ode aan de diversiteit in de wereld en dat we elkaar ondanks onze verschillen moeten respecteren (en dat in het etnisch gezuiverde Armenië). Denk aan Nicole met ‘ein bisschien Frieden für alle Menschen auf diese Erde’. Ze hadden van alle rassen een paar mensen nodig en wij mochten met ons blonde haar en blauwe ogen voor ‘Europeaan’ doorgaan. Maar Armenië ligt toch in Europa? Zelf dachten ze van niet, want blond is in Armenië zeldzaam. Zo stonden we zondag dan in de brandende zon ergens in een bouwput samen met een Israëlisch meisje, een Oostenrijkse backpacker, een Chinese cellostudente die alleen Armeens en Russisch (lusky) sprak en de enige neger van heel Armenië. Uiteraard was het een chaos: niemand had de leiding, iedereen had stress, de artiesten waren niet op komen dagen en alles liep verschrikkelijk uit. “Hebben jullie al make-up gehad?” Nee. “O, nee zo is het ook wel goed”. Uiteindelijk waren we niet nodig, we zouden nog wel gebeld worden voor een shoot later. Gelukkig wel even een bekendste Armeense boyband gezien (kabouterboyband) en op de foto met zangeres Hasmik, die heel beroemd is. Zij vond het een grote eer om met mij op de foto te mogen (“Thank you”)en had ook al in Nederland opgetreden. Hallo, wie is hier nu beroemder?

Noodzakelijk tijdverdrijf
Voor de rest van de week vul ik mijn tijd bij de vreemdelingenpolitie waar uiteraard niemand Engels spreekt en waar ze nog in stalinistische tijden leven. We hopen na 4 bezoeken onze visumverlenging geregeld te hebben, maar niets is zeker (inmiddels heb ik hem terug zonder steeekpenningen. als een kind zo blij!!) Verder ben ik mijn portemonnee nog kwijt geweest (gerold of verloren dat is de vraag), maar een eerlijke vinder heeft alles teruggevonden in een prullenbak, behalve het geld en de portemonnee zelf. Zo’n voorval creëert weer een hoop zaken waarmee ik de tijd kan vol krijgen. De schade valt mee, maar een geblokkeerde pinpas levert wat financiële problemen op, maar die worden vast opgelost. Ik heb nog een week om een en ander te regelen en daarnaast nog een museumpje te bezoeken waar alles alleen in het Armeens staat, dus dan ben je lekker snel klaar met het lezen van de bordjes. Op 5 september gaan we op weg naar het enige skiresort Tsjachkadzor, onthoudt die naam. Ik verwacht het daar nog wel koud te krijgen….

Groet
Hein